Rapport Grondwaterkwaliteit Nederland 2021-2022

Alle Nederlandse provincies meten periodiek de grondwaterkwaliteit in hun gebied. Zij doen dat onder meer voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) en om de effectiviteit van de eigen beleidsdoelstellingen te toetsen. In navolging van landelijke rapportages over de grondwaterkwaliteit in 2017 en 2020 is ook van de meest recente meetronde (2021-2022) is een rapport opgesteld. In deze rapportage, gemaakt door Arcadis, wordt een landelijk beeld gegeven van stoffen in het grondwater. De rapportage is gebaseerd op de meest recente datasets van de provincies en een dataset over PFAS van het RIVM.
In de rapportage wordt informatie gegeven over de aanwezigheid van nutriënten en metalen in het grondwater en over een breed scala aan door de mens geproduceerde milieuvreemde stoffen, verdeeld over de stofgroepen bestrijdingsmiddelen, geneesmiddelen, PFAS en overige verontreinigende stoffen. In de rapportage is ook aangegeven of de in het grondwater aangetroffen stoffen een risico kunnen vormen voor mens en milieu. Om dit te kunnen bepalen zijn de stoffen getoetst aan (indicatieve) normen door ze te vergelijken met de PMT-scores uit de risicotoolbox van het RIVM of door te kijken wat hierover bekend is in de literatuur.

Uit de meetresultaten blijkt dat in 84% van de meetfilters in ondiep grondwater (ca. 5-10 meter beneden maaiveld) één of meerdere milieuvreemde stoffen worden aangetroffen. Dat zijn stoffen die er van nature niet thuishoren. Deze voortschrijdende, sluimerende, beïnvloeding van de chemische kwaliteit van grondwater tot steeds grotere diepte wordt ‘vergrijzing’ genoemd (zie vergrijzing van grondwater | STOWA). Geconcludeerd is dat het grondwater in Nederland, ook in niet-verdachte natuurgebieden, vrijwel volledig vergrijsd is. De stoffen die het meest zijn aangetroffen in ondiep grondwater zitten in de stofgroepen ‘overige verontreinigende stoffen’ (76%), bestrijdingsmiddelen (70%) en PFAS (58%). Geneesmiddelen komen ook verspreid voor maar in minder mate.

Omdat er momenteel veel maatschappelijke aandacht is voor PFAS, is in de rapportage uitgebreider ingegaan op deze stofgroep. PFAS worden wijdverspreid gevonden in het Nederlandse grondwater. De meeste PFAS worden aangetroffen binnen de provincies die met een lagere rapportagegrens hebben gemeten, zoals Brabant en Limburg. Hier werden PFAS aangetroffen op alle onderzochte meetlocaties. Een indicatieve toetsing aan de voor de KRW voorgestelde EU-norm voor PFAS van 4,4 ng/l laat bovendien zien dat er veel normoverschrijdingen zijn. Als dit herzieningsvoorstel onderdeel wordt van de KRW, is er een grote kans dat de chemische toestand van een of meer KRW-grondwaterlichamen voor deze stofgroep als slecht wordt beoordeeld.

De rapportage over de meetronde van 2024 wordt verwacht in 2025. Hierin zal een uitgebreid en compleet beeld gegeven worden van de grondwaterkwaliteit in Nederland. In die meetronde zullen alle provincies eenzelfde, lagere rapportagegrens op PFAS toepassen. De verwachting is dat de aanwezigheid van PFAS in het grondwater dan in alle provincies nog sterker zal worden aangetoond.

Het volledige rapport Grondwaterkwaliteit Nederland 2021-2022 kan gedownload worden bij het kopje ‘documentatie’ hieronder.